Czego używa się przy produkcji środków czyszczących, np. proszku do prania?

Detergenty otaczają nas w domu cały czas, zaczynając od płynu do mycia naczyń, przez środki czystości, aż po proszek do prania. Każdy z tych środków ma różne właściwości, różny kolor, zapach, konsystencję. Te różnice można by było wymieniać bez końca, ale czy osoba, która nie zajmuję się chemią, ma świadomość czego używa się podczas produkcji środków czyszczących?

Czym są detergenty?

Przez detergenty możemy rozumieć wszelakie środki czyszczące – jest to nazwa używana częściej w domu niż przemyśle środków czystości. Musimy pamiętać, że detergenty to środki chemiczne i ich nieodpowiednie stężenie lub użycie może nam zaszkodzić. Środki czystości nie są mydłami, jednak spełniają podobną rolę podczas procesu prania czy mycia, ponieważ wytwarzają pianę i usuwają dzięki niej brud. Detergenty mają podobną budowę związkową do mydeł, ponieważ są zbudowane z części polarnej i niepolarnej. Ich charakterystycznymi właściwościami są właśnie świetne właściwości myjące, które mają wpływ na stopień twardości wody. Np. głównym składnikiem proszków do prania są detergenty, które usuwają większość brudu. Środki zmiękczające wodę, takie jak zeolity (glinokrzemiany z grupy metali), mają zapobiegać strącaniu się trudno rozpuszczalnych soli wapnia i magnezu. Dawniej do tego celu używano związku o nazwie heksametafosforan sodu, którego działanie na środowisko okazało się szkodliwe. Obecnie jako substancje zmiękczające wodę stosowane są zeolity pozwalające zmniejszyć ilość dodawanych do proszków fosforanów.

Jak detergenty czyszczą?

Detergenty używane w środkach czyszczących doskonale spełniają swoją rolę, ponieważ:

• zachowują się jak surfaktanty – zmniejszają napięcie powierzchniowe wody, ułatwiają mieszanie się brudu z wodą (lub innym rozpuszczalnikiem), ułatwiają zwilżanie mytych powierzchni;
• obniżają twardość wody, dzięki czemu woda lepiej zwilża powierzchnię i łatwiej rozpuszczają się w niej związki jonowe tworzące brud;
• zmieniają pH powierzchni, co prowadzi do zrywania wiązań wodorowych, którymi brud jest związany z powierzchnią lub zmiana pH prowadzi do rozkładu substancji tworzących brud;
• rozkładają brud poprzez reakcję utlenienia;
• działają pianotwórczo – zwiększając powierzchnię styku brudu ze środkiem myjącym;
• działają enzymatycznie poprzez katalizowanie reakcji prowadzących do rozkładu cząsteczek organicznych tworzących brud.

Na co zwracamy uwagę na etykietach?

Kupując środki czyszczące do swojego domu, warto zwracać uwagę na ich etykiety, na których wypisane są użyte w nich detergenty:

• SLS (Sodium Lauryl Sulfate) oraz SLES (Sodium Laureth Sulfate) – są to syntetyczne środki spieniające, które powstają w procesie przetwarzania ropy naftowej. Organizm może reagować na nie np. wysypką, podrażnieniami, przesuszeniami skóry, nasilonym wypadaniem włosów;
• Środki dezynfekujące – np. olejek sosnowy, który może wywołać alergie i silnie podrażnia skórę;
• Kompozycje zapachowe – syntetyczne zapachy mogą powodować alergie oraz problemy skórne takie jak AZS, a niektóre są kancerogenne;
• Fosforany – kolejny składnik, który użyty w nadmiarze może negatywnie wpływać na zdrowie człowieka. Są one jedną z przyczyn mnożenia się glonów, które zabierają zwierzętom wodnym tlen oraz powstawania sinic, bardzo niebezpiecznych dla człowieka (znanych z Bałtyku).

Wyżej wymienione substancje mogą być dla nas niebezpieczne, dlatego lepiej ich unikać.

Co znajduje się w proszku do prania?

Sprawdźmy przykładowy skład jednego z najczęściej używanych przez nas środków czyszczących – proszku do prania. Co się może w nim znaleźć?

1. Substancje powierzchniowo czynne – zwilżają tkaniny oraz zabrudzenia, a odpowiednie stężenie użytego produktu sprawia, że brud zaczyna się rozbijać na drobne cząstki i łatwiej znika z włókien prania. Występują w prawie każdym proszku do prania.
2. Enzymy – wybielają i usuwają plamy, mogą również wzmacniać kolor i przyśpieszać proces czyszczenia. Każdy enzym może czyścić inny rodzaj brudu.
3. Środki powierzchniowo-czynne – polikarboksylaty, zwilżają tkaniny oraz wytwarzają pianę. Dzięki rozpuszczaniu brudu, blokują ponowne osadzanie się go na odzieży.
4. Prekursory wybielacza -zwiększają działanie składników wybielających, dzięki temu mogą działać w niższej temperaturze.
5. Wybielacze optyczne – zwiększają biel na ubraniach.
6. Substancje zapachowe.
7. Konserwanty – chronią przed bakteriami.
8. Wypełniacze aktywne – soda, krzemiany alkaliczne, cytryniany, fosforany. Zmiękczają twardą wodę i usuwają z niej jony wapnia i magnezu.